|
|
|
|
| |
YÖRESEL MANİLERİMİZ
Isparta'da mâni söyleyicileri şu anda yaşları 45-60 arasında olan kadınlardır. Yeni yetişen nesil mâni bilmemektedir. Isparta'da mâniler daha çok eskiden düğünlerde, halı atölyelerinde, tarlada ve bahçede karşılıklı olarak da söylenirmiş. Bu karşılıklı söyleyişe "atışma" söyleyene ise "âşık", "lafazan" veya "mânici" denirdi.
Yörede, tespit edilen mânilerin genel olarak konusu sevgi ve aşktır. Bunlardan başka tabiat, gurbet, ayrılık ve ramazan ayı konularıyla ilgili mâniler ile yergi, dilek ve övgü bildiren mâniler de vardır. Konu olarak ramazan ayı ile ilgili olan mâniler, ramazan gecelerinde davulcu ve yardımcısı tarafından, kapı kapı dolaşılarak söylenmektedir.
Isparta yöresine ait belli başlı mâniler şunlardır:
Gülüm kurutmam seni,
Suda çürütmem seni,
Senelerce görmesem,
Yine unutmam seni,
Pembe gülüm aşılı,
Kaşlar kalem çekili,
Yaktı beni kül etti,
Gözlerinin yeşili.
Çiçeklerden gül başka,
Kalem çekilmiş kaşta,
Yârim işte gidiyor,
Akıl kalır mı başta.
Bu gül yarin gülü mü,
Çözülsün gül düğümü,
Ey felek çok mu gördün,
Bir kere güldüğümü.
Aşka Ait Manilerden Örnekler:
Haber saldım karadan
Dağlar kalksın aradan
Hasretine dayanamam
Kavuştursun yaradan.
Güllüye gittim atlı
Bir elma yedim tatlı
Nasip etsin yaradan
İkimizi de muratlı.
Esmedim yeller gibi
Azmadım güller gibi
Yana yana kül oldum
Kurumuş bağlar gibi.
İnliyorum yel gibi
Kaçma benden el gibi
Can evimden vuruldum
Akar yaşım sel gibi.
Sürprizle Biten Manilerden Örnekler:
Patlıcana su saldım
Kendim uykuya daldım
Taksiler düüt dedikçe
Musa'm geliyor sandım.
Dam başında yatıyor
Yorgan göbek atıyor
Gelme yarim yanıma
Bıyıkların batıyor.
Minarede ezan var
Sündürmede gezen var
Keçiborlu içinde
Yüreğimi ezen var.
Isparta'nın gülüyüm
İzmir'in bülbülüyüm
Çiçeklerin içinde
Yârimin sümbülüyüm.
Altın yüzük var benim
Parmağıma dar benim
Senirkent'in içinde
Elâ gözlü yâr benim
Atabey gül bağıdır
Tam gelinlik çağıdır
Gönüldeki bu derdi
Ancak o yâr dağıtır
Ay doğar sini gibi
Sallanır selvi gibi
Ben yarimi tanırım
Isparta gülü gibi
Caminin önü çemendir
Çimenin altı emendir
Yârim askere gitti
Gittiği yer İzmir'dir
Dağlar başı kaya
Seni sorarım aya
Gün benzim sarardı
Günleri saya saya
Deniz dibi saz olur
Gül açılır yaz olur
Ben yârime gül demem
Gülün ömrü az olur
Ekinler ekilirken
Dibine dökülürken
Kız saçından üç tel ver
Kefenim biçilirken
Entarisi al taraklı
Garip gönlüm pek meraklı
Yârdan haber gelmez oldu
Bu hasret pek firâklı
Gül imbikten süzülür
Elâ gözler büzülür
Çektiğimi yüklenseler
Dağlar bile ezilir.
Gülün budağı kanar
Dalına bülbül konar
Gurbet ele düşeli
Yanar yüreğim yanar
Halı dokurum halı
Yarin yollarına
Her rengini koydum
Halının dallarına
Halıları kurulu
Yumakları sarılı
Kızlar halıyı kesememiş
Babaları darılır
Karşıdan gel göreyim
Eline gül vereyim
Senin gibi soysuza
Nasıl gönül vereyim?
Sarı kavun dilimi
Kim ağlattı yârimi?
Gülümü ağlatanlar
Göze alsın ölümü
Yazmasında gül oya
Sevmedim doya doya
Yâr yolun beklerim
Günleri saya saya
Ramazan Ayı İle İlgili Mâniler: Ramazan Bayramı’nın birinci gününden itibaren davulcu yanındaki yardımcısıyla birlikte ev ev dolaşarak mâni söyler ve bahşiş ister. Bu sırada söylenen mâniler şunlardır:
Besmele ile çıktım yola
Selâm verdim sağa sola
İki gözüm Ali beyim
Bayramınız mübarek ola
Buna ramazan ayı derler
Balınan da baklava yerler
Bu âdet böyle kurulmuş
Davulcular da mâni söyler
Çamlardan keserler çıra
Ben gidiyorum Mısır’a
Asaletli de .......beyim
Şimdi de geldi sana sıra
Demirden yaparlar şişi
Ramazanda da pişer pişi
Asaletli de hafız ağam
Şimdi getirir bahşişi
Evlerinin önü iğde
İğdenin dalları yerde
Asaletli de hoca efendi
Yirmi katlı yüksek evde
Güle geldim kapınıza
Selâm verdim topunuza
Bahşişimi vermezseniz
Darılırım hepinize
Güller geldi güller geldi
Bahçeye bülbüller geldi
İki gözüm komşularım
Her seneki kullar geldi
İşte geldim büküm büküm
Sırtımda davul yüküm
Asaletli hafız ağam
Size selâmün aleyküm
Kara koyun kuzuludur
Alnı da ak yazılıdır
Bekletmeyin komşularım
İki dizim sızılıdır
Ne uyursun ne uyursun?
Bu uykuda ne bulursun?
Al abdesti kıl namazı
Doğru cenneti bulursun
Top atıldı çıktım yola
Selâm verdim sağa sola
Asaletli hoca efendi
Bayramınız mübarek ola
Tuttum pirenin irisini
Davul gerdim derisini
Bozuk paran yoğsa
Gönder yüzbinin birisini
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| | |
